ขั้นตอนในการทำให้มรรค ๘ เกิดขึ้น มีดังนี้.ในขณะที่กำหนด จะเห็นได้ว่าสังกัปปะคือปัจจัยของวาจา 
.
ในขณะที่กำหนด จะเห็นได้ว่าสังกัปปะคือปัจจัยของวาจา
ถ้าไม่มีสังกัปปะพูดไม่ได้ใช่ไหม เป็นใบ้เลย
ตัวอย่าง เช่น พอง-ยุบเข้ามา เรากำหนดพองหนอ ยุบหนออยู่
.
รู้สึกพองขึ้นมานี่ ทุกข์อยู่ที่ไหน อยู่ที่รู้สึกพองใช่ไหม
เหตุแห่งทุกข์อยู่ที่ไหน อยู่ที่อาการพอง
.
ขณะที่รู้อาการพอง แสดงว่าสังกัปปะเกิดแล้ว
สังกัปปะเป็นปัจจัยของวาจา
จึงทำให้เรากล่าวคำกำหนดว่า ?พองหนอ? ได้ใช่ไหม
.
แต่จะเป็นมิจฉาสังกัปปะหรือสัมมาสังกัปปะ
ให้ตรวจดูตรงนี้ว่า ขณะที่พองเกิด พอใจมีไหม
ถ้ามี ทุกข์อยู่ที่ไหน อยู่ที่ความรู้สึกพอใจ
.
แสดงว่าขณะนั้น เราจะกำหนดพองได้ไหม
ไม่ได้เพราะเลยไปแล้ว ประเด็นอยู่ที่ว่า
กำลังพูดถึงการกำหนดพองอยู่ใช่ไหม
ขณะที่กำหนดพองหนออยู่ พอใจจะมีได้ไหม มีไม่ได้
.
ถ้ามีพอใจ ทุกข์ก็เปลี่ยนไปอยู่ที่ความรู้สึกพอใจ
สังกัปปะตามรู้เหตุแห่งทุกข์ เปลี่ยนมารู้อาการพอใจแล้ว
สัมมาวาจาต้อง พอใจหนอ กำหนดที่พอใจใช่ไหม
.
ขณะนั้นกามเข้าแล้ว ดังนั้นถ้าจะกำหนดพองหนอ
ขณะนั้นต้องไม่มีกามและพยาบาทก็มีไม่ได้
.
ถ้าหากว่า โกรธ โมโห รำคาญ พยาบาทเข้าแล้ว
ทุกข์อยู่ที่ความรู้สึกพยาบาทนั้นๆ
เหตุแห่งทุกข์อยู่ที่อาการพยาบาทนั้น ๆ
กำหนดที่พองไม่ได้อีกแล้ว
.
ขณะนั้นอยากพองให้ชัดมีไหม
ถ้ามีแสดงว่าทุกข์อยู่ที่ไหน
อยู่ที่รู้สึกอยากให้ชัดใช่ไหม
.
เรากำหนดพองหนอได้ไหม ไม่ได้
หากขืนกำหนดพอง มรรค ๘ ไม่เกิด
.
ดังนั้นถ้าเราจะกำหนดพอง
แล้วมีพอใจเป็นต้นเข้ามานี่
ออฟไซด์หรือยัง ล้ำหน้าไปแล้วใช่ไหม
.
ฉะนั้น อยากก็คือเบียดเบียน อยากให้ชัดคือเบียดเบียน
ด้วยอำนาจของอภิชฌา
ไปเจอไม่พอใจเข้าก็อยากให้หาย
จึงเบียดเบียนด้วยอำนาจของโทมนัส
.
ไม่ว่าจะเบียดเบียนด้วยอำนาจของอะไรก็ตาม
ถ้ามีอยู่ก็เป็นมิจฉาสังกัปปะ
ขณะนั้นคำบริกรรมกำหนดพองไม่ได้
.
ฉะนั้นเมื่อจะกำหนดพอง
กามต้องไม่เกิด พยาบาทไม่เกิด
เบียดเบียนทั้งสองอย่างต้องไม่เกิด
เราจึงมากำหนดที่พองได้
.
พองจึงจะเป็นสัมมาสังกัปปะได้ตลอด
เหมือนกับอารมณ์เป็นกลางอื่น ๆ
.
ดังนั้นพอเรากำหนด พองหนอ ยุบหนอ
แล้วกิเลสเข้าไม่ได้ จึงเป็นสังกัปปะ
ที่ประกอบด้วยสติ เพราะมรรค๘ เกิด
.
ทำหน้าที่ป้องกันและขจัดโมหะ
สติกับปัญญาจึงเกิดขึ้นมา
สามารถกำหนดได้ตลอดกาล
.
หลวงพ่อชัชวาล ชินสโภ
อธิบดีสงฆ์แห่งพุทธวิหาร ศูนย์กลางการศึกษาวิปัสสนาธุระ
ปรับปรุง ณ วันที่ 2022-11-08
หน้า 1 |