ในขณะจิตที่พระพุทธองค์ทรงตรัสรู้นั้นทำให้ปรากฏการณ์สำคัญเหล่านี้เกิดขึ้นคือ๑. 
๑. พระพุทธองค์ทรงพ้นจากครรภ์คือกระเปาะไข่แห่งปุถุชน อันเปรียบด้วยพระครรภ์แห่งพระพุทธมารดา สู่ความเป็นอิสระในอริยบุคคล ด้วยปรากฏแห่งกายคืออริยธรรมแห่งพระสัมมาสัมโพธิญาณให้โลกเห็นได้ อันได้แก่อริยมรรค เพราะกายธรรมได้ปรากฏขึ้นแล้วในขณะจิตที่ทรงบรรลุนั้น ธรรมกายจึงเป็นชื่อของพระองค์
๒. การตรัสรู้ของพระองค์ จะมีความสำเร็จไม่ได้เลยถ้าไม่มีผู้สนับสนุน ผู้สนับสนุนปัญญาการตรัสรู้ของพระองค์คือ ?คุณธรรมเป็นเครื่องสนับสนุนการตรัสรู้อันได้แก่โพชฌงค์ทั้ง ๗ องค์? นั่นเอง ซึ่งพระพุทธองค์ได้ทรงทำให้เกิดขึ้นมาสนับสนุนปัญญาการตรัสรู้ของพระองค์ด้วยปัญญาอันเยี่ยมยอด ซึ่งเปรียบเหมือนกับดอกบัวบานคอยรองรับพระพุทธบาท อันได้แก่อริยมรรค ไปตามเส้นทางพระพุทธดำเนินออกจากกิเลสเพื่อดับทุกข์ อันได้แก่วิปัสสนาญาณและวิสุทธิ ๗ ตั้งแต่ต้นจนถึงที่สุด สามารถดับกิเลสอาสวะได้อย่างสิ้นเชิงไม่เกิดอีก กล่าวคือโลกุตรมรรคเกิดขึ้น เป็นอันเสร็จสิ้นภารกิจของโพชฌงค์เพียงนั้นในขณะจิตนั้น
๓. ในขณะจิตที่ทรงตรัสรู้นั้น โลกุตรมรรคเกิดขึ้นทำหน้าที่ดับกิเลสอาสวะโดยสิ้นเชิง อาสวักขยญาณเกิดขึ้น กิเลสหมดจากขันธสันดานได้โดยเด็ดขาด เรียกว่ากิเลสปรินิพพาน ส่วนขันธปรินิพพานยังไม่ถึง เพราะเบญจขันธ์ยังอยู่ เรียกว่าปรินิพพานเกิดแล้วในวันตรัสรู้นั้น
๔. วิปัสสนาญาณหรือวิปัสสนาปัญญาได้เกิดขึ้น และทำกิจสำเร็จเรียบร้อยแล้วเป็นครั้งแรกในโลก ในขณะจิตที่พระพุทธองค์ทรงตรัสรู้นั้น เป็นอันว่าวิปัสสนาธุระ หรือวิปัสสนากัมมัฏฐานเกิดขึ้นแล้วอย่างสมบูรณ์ บริบูรณ์ ทั้งเบื้องต้น ท่ามกลาง และที่สุด ดังนี้
ปรับปรุง ณ วันที่ 2022-11-08
หน้า 1 |